Domestic workers महाराष्ट्र राज्य शासनाच्या उद्योग, ऊर्जा व कामगार विभागाने घरेलू कामगारांसाठी एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. दिनांक १२ सप्टेंबर २०२४ रोजी निर्गमित झालेल्या शुद्धिपत्रकानुसार, घरेलू कामगार कल्याण महामंडळामार्फत नोंदणीकृत घरेलू कामगारांना त्यांच्या दैनंदिन जीवनात उपयोगी पडणारी भांडी भेटवस्तू म्हणून वाटप करण्यात येणार आहेत. ही योजना राज्यातील हजारो घरेलू कामगारांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणणारी ठरणार आहे.
महाराष्ट्र राज्यामध्ये घरेलू कामगारांची संख्या मोठ्या प्रमाणात आहे. या कामगारांचे जीवन अनेकदा संघर्षमय असते. त्यांच्या कल्याणासाठी राज्य शासनाने २००८ मध्ये ‘घरेलू कामगार कल्याण मंडळ अधिनियम’ अंमलात आणला. या अधिनियमाद्वारे घरेलू कामगारांना सामाजिक सुरक्षा आणि कल्याणकारी योजनांचा लाभ मिळण्याची सुरुवात झाली. मात्र अनेक घरेलू कामगार अजूनही या योजनांच्या लाभापासून वंचित आहेत कारण त्यांची नोंदणी झालेली नाही.
दिनांक २२ फेब्रुवारी २०२४ रोजीच्या शासन आदेशानुसार, सन २०२३-२४ या आर्थिक वर्षामध्ये राज्यातील घरेलू कामगार कल्याण मंडळ अधिनियम २००८ च्या कायद्याची प्रभावीपणे अंमलबजावणी करण्यासाठी आणि राज्यातील घरेलू कामगारांची नोंदणी वाढवण्याच्या हेतूने, ही नवीन योजना सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
योजनेचे स्वरूप आणि महत्त्व
१२ सप्टेंबर २०२४ रोजी निर्गमित झालेल्या शुद्धिपत्रकानुसार, महाराष्ट्र राज्यातील घरेलू कामगार कल्याण मंडळाच्या निधीमधून जीवित आणि सक्रिय नोंदणीकृत घरेलू कामगारांना संसार उपयोगी भांडी भेटवस्तू म्हणून वाटप करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. या निर्णयामुळे, अधिनियम २००८ च्या कलम १५ पोटकलम दोन (ग) नुसार प्राप्त अधिकारांच्या अनुषंगाने, या योजनेसाठी खर्च करण्यास अनुमती देण्यात आली आहे.
हा निर्णय घरेलू कामगारांच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. कारण:
१. आर्थिक बोजा कमी होणार: दैनंदिन वापरासाठी आवश्यक असणारी भांडी मिळाल्यामुळे घरेलू कामगारांचा आर्थिक बोजा कमी होईल.
२. जीवनमान सुधारणे: उत्तम दर्जाची भांडी वापरल्यामुळे त्यांच्या दैनंदिन जीवनाची गुणवत्ता सुधारेल.
३. समाजात सन्मान: शासनाकडून मिळणारी ही भेटवस्तू त्यांच्या कामाला सामाजिक मान्यता आणि सन्मान देण्याचे काम करेल.
४. नोंदणीत वाढ: या योजनेमुळे अधिकाधिक घरेलू कामगार नोंदणी करण्यास प्रोत्साहित होतील, ज्यामुळे त्यांना इतर शासकीय योजनांचाही लाभ मिळू शकेल.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
पात्रता आणि अर्ज प्रक्रिया
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता निकष आणि अर्ज प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
पात्रता:
१. नोंदणी आवश्यक: घरेलू कामगार म्हणून अधिकृत नोंदणी असणे अनिवार्य आहे. नोंदणी नसेल तर त्वरित करून घेणे आवश्यक आहे.
२. सक्रिय नोंदणी: केवळ जीवित आणि सक्रिय नोंदणीकृत कामगारांनाच योजनेचा लाभ मिळणार आहे.
Also Read:
राज्यात मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवारी पाऊस: पंजाबराव डख यांचा नवीन अंदाज Rain in the state
३. महाराष्ट्र राज्यातील रहिवासी: अर्जदार महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
अर्ज प्रक्रिया:
१. ऑनलाइन अर्ज: घरेलू कामगार कल्याण मंडळाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन ऑनलाइन अर्ज करता येईल.
२. ऑफलाइन अर्ज: स्थानिक घरेलू कामगार कल्याण मंडळाच्या कार्यालयात जाऊन विहित नमुन्यातील अर्ज भरून सादर करता येईल.
३. आवश्यक कागदपत्रे: अर्जासोबत नोंदणी प्रमाणपत्र, आधार कार्ड, रहिवासी पुरावा आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे जोडणे आवश्यक आहे.
योजनेचे अपेक्षित फायदे
या योजनेमुळे खालील फायदे अपेक्षित आहेत:
१. नोंदणीत वाढ: अधिकाधिक घरेलू कामगार नोंदणी करण्यास प्रवृत्त होतील.
२. सामाजिक समावेशन: घरेलू कामगारांचा समाजात सन्मान वाढेल आणि त्यांना मुख्य प्रवाहात येण्यास मदत होईल.
३. आर्थिक सुरक्षितता: भांडी खरेदीवरील खर्च वाचल्यामुळे त्यांच्या उत्पन्नाचा अधिक चांगला वापर करता येईल.
४. शासकीय योजनांची जागरूकता: या योजनेद्वारे घरेलू कामगारांमध्ये इतर शासकीय योजनांबद्दल जागरूकता वाढेल.
५. जीवनमानात सुधारणा: उत्तम दर्जाच्या भांड्यांचा वापर केल्यामुळे त्यांच्या आरोग्यात आणि जीवनमानात सुधारणा होईल.
विशेष मोहिमेची आवश्यकता
शासनाने नुकताच हा निर्णय घेतला असला तरी, या योजनेची माहिती सर्व घरेलू कामगारांपर्यंत पोहोचणे महत्त्वाचे आहे. त्यासाठी विशेष मोहीम राबवण्याची गरज आहे. यासाठी खालील उपाययोजना करणे उचित ठरेल:
१. जागरूकता मोहीम: वस्त्या, झोपडपट्ट्या आणि घरेलू कामगार जास्त असलेल्या भागात विशेष जागरूकता मोहीम राबवणे.
२. प्रसारमाध्यमांचा वापर: वृत्तपत्रे, रेडिओ, टेलिव्हिजन आणि सोशल मीडियाद्वारे योजनेची व्यापक प्रसिद्धी करणे.
३. सहायता केंद्रे: अर्ज भरण्यासाठी सहायता केंद्रे सुरू करणे, जेणेकरून निरक्षर किंवा तंत्रज्ञानाशी अपरिचित असणाऱ्या कामगारांना मदत मिळेल.
४. मोबाइल वॉन: ज्या भागात घरेलू कामगार जास्त आहेत अशा भागात मोबाइल वॉन पाठवून नोंदणी आणि अर्ज प्रक्रिया सुलभ करणे.
५. नियोक्त्यांची सहभागिता: घरेलू कामगारांचे नियोक्ते म्हणजेच ज्यांच्या घरी ते काम करतात त्यांनाही या मोहिमेत सहभागी करून घेणे, जेणेकरून ते आपल्या घरी काम करणाऱ्या कामगारांना नोंदणी करण्यास प्रोत्साहित करतील.
महाराष्ट्र शासनाचा हा निर्णय घरेलू कामगारांच्या कल्याणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. या योजनेमुळे न केवळ त्यांचे दैनंदिन जीवन सुलभ होईल, तर त्यांना समाजात योग्य मान्यता आणि सन्मान मिळण्यास मदत होईल. शासनाने अशाच प्रकारच्या अधिक कल्याणकारी योजना राबवल्यास, घरेलू कामगारांचे जीवनमान निश्चितच सुधारेल.
सर्व पात्र घरेलू कामगारांनी या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी त्वरित अर्ज करावा आणि योजनेची माहिती इतर घरेलू कामगारांपर्यंत पोहोचवावी, जेणेकरून अधिकाधिक लोकांना या योजनेचा लाभ मिळू शकेल. सरकारनेही या योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी आणि पारदर्शकता राखण्यासाठी विशेष प्रयत्न करावेत.
घरेलू कामगारांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणणारी ही भांडी वाटप योजना निश्चितच एक वरदान ठरणार आहे.