Rain in the state राज्यातील शेतकरी बांधवांसाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण हवामान अपडेट समोर आले आहे. सध्या राज्यभरात कांदा, हळद, मका, गहू, हरभरा आणि ज्वारी यांची काढणी जोरात सुरू असताना, प्रख्यात हवामान अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी शेतकऱ्यांना महत्त्वपूर्ण इशारा दिला आहे.
त्यांच्या अंदाजानुसार, येत्या १ एप्रिल पासून राज्यात मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवारी पावसाचे आगमन होण्याची दाट शक्यता आहे. यामुळे विशेषतः कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांना त्यांची काढलेली पिके सुरक्षित ठिकाणी झाकून ठेवण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे.
पावसाचा अंदाज: शेतकऱ्यांनी घ्यावयाची खबरदारी
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, पुढील आठवड्यात मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवारी राज्यभरात विविध भागांत पावसाचे आगमन होण्याची शक्यता आहे. हा पाऊस राज्यातील वेगवेगळ्या भागांमध्ये दररोज स्थलांतरित होत राहील, असे पंजाबराव डख यांनी स्पष्ट केले आहे. त्यांच्या मते, “पाऊस एकाच ठिकाणी जास्त काळ थांबणार नाही, परंतु दररोज वेगवेगळ्या भागांत स्थलांतरित होत राहील. त्यामुळे शेतकऱ्यांना आपापल्या क्षेत्रातील हवामान अंदाजानुसार तयारी करण्याची आवश्यकता आहे.”
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
सध्या राज्यभरात रब्बी हंगामातील पिकांची काढणी जोरात सुरू आहे. कांदा, हळद, मका, गहू, हरभरा आणि ज्वारी ही प्रमुख पिके असून, त्यांची काढणी सुरू असताना पाऊस आल्यास मोठे नुकसान होऊ शकते. विशेषतः कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी ही चिंतेची बाब आहे, कारण खुल्या शेतात काढलेला कांदा भिजल्यास त्याचा दर्जा खालावतो आणि साठवणूक क्षमता कमी होते.
प्रभावित जिल्हे आणि प्रादेशिक वितरण
हवामान अभ्यासकांनी दिलेल्या अंदाजानुसार, विशेषतः बीड, सोलापूर, अहमदनगर आणि पुणे या जिल्ह्यांत पावसाचे प्रमाण जास्त राहण्याची शक्यता आहे. या भागातील शेतकऱ्यांना अधिक सतर्क राहण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. पिके काढल्यानंतर त्यांना तात्काळ सुरक्षित ठिकाणी हलवणे किंवा प्लास्टिक शीट/तारपोलीन यांच्या साहाय्याने झाकून ठेवणे आवश्यक आहे.
याशिवाय, कोकण, उत्तर महाराष्ट्र, पश्चिम महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि खानदेश या भागांतही पावसाचे आगमन होण्याची शक्यता आहे. मात्र, या भागांमध्ये पाऊस विकुरलेल्या स्वरूपात पडेल, म्हणजेच काही ठिकाणी जोरदार तर काही ठिकाणी हलका पाऊस अपेक्षित आहे. कोकण पट्टी, पश्चिम महाराष्ट्र आणि उत्तर महाराष्ट्रामध्ये पावसाचे प्रमाण जास्त राहू शकते, त्यामुळे या भागातील शेतकऱ्यांनी विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
दुसरीकडे, विदर्भातील शेतकऱ्यांना थोडा दिलासा मिळू शकतो. हवामान अभ्यासकांच्या अंदाजानुसार, विदर्भात, विशेषतः पूर्व विदर्भात, पावसाचे प्रमाण कमी असण्याची शक्यता आहे. तरीही, हवामान अनिश्चित असल्याने, या भागातील शेतकऱ्यांनीही सावधगिरी बाळगणे गरजेचे आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे सल्ले आणि उपाययोजना
हवामान अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी शेतकऱ्यांसाठी काही महत्त्वाचे सल्ले दिले आहेत, जे पावसापासून पिकांचे संरक्षण करण्यास मदत करू शकतात:
काढणी केलेल्या पिकांचे संरक्षण: काढणी केलेली पिके, विशेषतः कांदा, हळद आणि धान्य पिके, तात्काळ सुरक्षित ठिकाणी हलवावीत. जर ती शेतातच ठेवावी लागत असतील, तर प्लास्टिक शीट किंवा तारपोलीनच्या साहाय्याने त्यांना झाकून ठेवावे.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
काढणीपूर्व सावधगिरी: ज्या शेतकऱ्यांची पिके अजून काढणीसाठी तयार नाहीत, त्यांनी पावसापूर्वी आवश्यक उपाययोजना करून ठेवाव्यात. उदाहरणार्थ, शेतातून अतिरिक्त पाणी वाहून जाण्यासाठी चर खणणे, पिकांना आधार देणे इत्यादी.
हवामान अंदाज नियमित तपासणे: शेतकऱ्यांनी आपल्या क्षेत्रातील हवामान अंदाज नियमित तपासून पाहावा आणि तदनुसार योजना आखावी. हवामान विभागाचे अद्ययावत अंदाज मिळवण्यासाठी कृषि विभागाच्या अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा.
पीक विमा: शेतकऱ्यांनी पीक विमा घेतला असल्यास, पावसामुळे नुकसान झाल्यास त्याचे दस्तावेजीकरण करून ठेवावे, जेणेकरून विमा कंपनीकडे दावा दाखल करताना त्याचा उपयोग होईल.
कांदा साठवणुकीसाठी विशेष सल्ला: कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांनी काढणी केलेल्या कांद्याची हवा खेळती राहील अशा ठिकाणी साठवणूक करावी. ओल्या कांद्याची साठवणूक टाळावी, कारण त्यामुळे कुजण्याची प्रक्रिया सुरू होऊ शकते.
हवामान बदलाचा शेतीवरील परिणाम
गेल्या काही वर्षांत हवामान बदलाचा परिणाम शेतीवर स्पष्टपणे दिसू लागला आहे. अवेळी पाऊस, गारपीट, अवकाळी पाऊस यांमुळे शेतकऱ्यांना मोठ्या आर्थिक नुकसानाला सामोरे जावे लागत आहे. मार्च-एप्रिल हे रब्बी हंगामातील पिकांच्या काढणीचे महत्त्वाचे महिने असतात. या काळात पावसाचे आगमन झाल्यास, विशेषतः कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांना मोठे नुकसान सहन करावे लागते.
कृषी तज्ञ डॉ. विजय भरद्वाज यांच्या मते, “हवामान बदलामुळे शेतकऱ्यांना आता नियोजनबद्ध पद्धतीने शेती करावी लागत आहे. पारंपरिक शेती पद्धतींमध्ये बदल करून, हवामान अनुकूल शेती पद्धतींचा अवलंब करणे गरजेचे झाले आहे. शेतकऱ्यांनी हवामान अंदाजाचा अभ्यास करून त्यानुसार पेरणी आणि काढणीचे नियोजन करणे आवश्यक आहे.”
शासनाच्या उपाययोजना आणि मदतीचे स्वरूप
हवामान बदलामुळे होणाऱ्या नुकसानापासून शेतकऱ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी शासनाने विविध उपाययोजना केल्या आहेत. नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी शेतकऱ्यांना मदत देण्याचे धोरण शासनाने स्वीकारले आहे. पावसामुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास, शेतकऱ्यांनी तात्काळ स्थानिक कृषी अधिकाऱ्यांना कळवून पंचनामा करून घेणे आवश्यक आहे.
शासनाने पीक विमा योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना आर्थिक संरक्षण देण्याचा प्रयत्न केला आहे. याशिवाय, अवकाळी पावसामुळे झालेल्या नुकसानीसाठी विशेष मदत जाहीर करण्याची परंपरा आहे. शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांचा विमा उतरवून घेणे आणि नुकसानीचे दस्तावेजीकरण करणे महत्त्वाचे आहे.
सतर्कता हीच काळाची गरज
पंजाबराव डख यांच्या हवामान अंदाजानुसार, पुढील आठवड्यात राज्यात पावसाचे आगमन होणार असल्याने, शेतकऱ्यांनी आवश्यक ती खबरदारी घेणे गरजेचे आहे. विशेषतः रब्बी हंगामातील पिकांची काढणी सुरू असताना, पाऊस आल्यास त्याचा परिणाम पिकांच्या दर्जावर होऊ शकतो.
कृषी विभागाचे अधिकारी शेतकऱ्यांना सतत सल्ला देत आहेत की, काढणी केलेली पिके सुरक्षित ठिकाणी हलवावीत किंवा योग्य प्रकारे झाकून ठेवावीत. याशिवाय, शेतकऱ्यांनी आपल्या क्षेत्रातील हवामान अंदाज नियमित तपासून पाहावा आणि तदनुसार उपाययोजना कराव्यात.
अखेरीस, हवामान बदलामुळे शेतीवर होणाऱ्या परिणामांचा सामना करण्यासाठी, शेतकऱ्यांना हवामान अनुकूल शेती पद्धतींचा अवलंब करणे आणि नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करणे गरजेचे झाले आहे. हवामान विषयक माहिती आणि सल्ल्यांचे पालन करून, शेतकरी आपल्या पिकांचे नुकसान टाळू शकतात आणि शेतीचे उत्पादन वाढवू शकतात.
सतर्कता हीच काळाची गरज असून, शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन हवामान बदलाच्या आव्हानांना सामोरे जाण्याची आवश्यकता आहे. पुढील काळात अशा प्रकारच्या हवामान अंदाजांकडे लक्ष देऊन, योग्य त्या उपाययोजना केल्यास, नुकसान कमीत कमी होण्यास मदत होईल.
