Land Records big update जमिनीची खरेदी-विक्री हा आपल्या आयुष्यातील एक महत्त्वाचा निर्णय असतो. मग तो स्वतःच्या घरासाठी असो, व्यावसायिक कारणासाठी असो किंवा गुंतवणुकीसाठी असो. जमिनीच्या व्यवहारामध्ये सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज म्हणजे खरेदीखत.
खरेदीखत हा जमिनीच्या मालकीचा प्रथम पुरावा मानला जातो. या लेखामध्ये आपण खरेदीखत म्हणजे काय, त्यात कोणती माहिती असते आणि आता ऑनलाइन पद्धतीने तुम्ही जुने खरेदीखत कसे शोधू शकता याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
खरेदीखत म्हणजे काय?
खरेदीखत हा एक कायदेशीर दस्तऐवज आहे ज्यामध्ये जमिनीच्या खरेदी-विक्रीचा संपूर्ण तपशील नमूद केलेला असतो. या दस्तऐवजावर जमीन विकणारा (विक्रेता) आणि जमीन खरेदी करणारा (खरेदीदार) यांच्यामध्ये झालेल्या व्यवहाराचा पुरावा म्हणून कायदेशीर स्वरूपात नोंदणी केली जाते.
Also Read:
शेतीला पाइप लाइन करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार मोठे अनुदान get a big subsidy to pipelines
खरेदीखतामध्ये खालील महत्त्वाची माहिती समाविष्ट असते:
- विक्रेता आणि खरेदीदाराची माहिती: दोन्ही पक्षांची पूर्ण नावे, पत्ते आणि त्यांची ओळख स्पष्ट करणारे पुरावे यांचा समावेश असतो.
- जमिनीचा तपशील: जमिनीचे स्थान, क्षेत्रफळ, सीमा, सर्वे नंबर/गट नंबर/प्लॉट नंबर/सीटीएस नंबर, आणि इतर भौगोलिक वैशिष्ट्ये यांचा समावेश असतो.
- व्यवहाराची रक्कम: जमिनीसाठी देण्यात आलेल्या किंमतीचा उल्लेख असतो, ज्याला ‘मोबदला’ असेही म्हणतात.
- व्यवहाराची तारीख: जमिनीची खरेदी-विक्री ज्या तारखेला पूर्ण झाली त्या दिवसाचा स्पष्ट उल्लेख असतो.
- साक्षीदारांची माहिती: व्यवहाराच्या वेळी उपस्थित असलेल्या साक्षीदारांची नावे आणि त्यांच्या स्वाक्षऱ्या.
- अतिरिक्त अटी आणि शर्ती: जमिनीच्या वापरासंदर्भात काही विशिष्ट अटी असल्यास त्यांचा उल्लेख असतो.
खरेदीखताचे महत्त्व
खरेदीखत हा जमिनीच्या मालकीचा प्राथमिक पुरावा आहे. त्याचे महत्त्व खालीलप्रमाणे स्पष्ट करता येईल:
- मालकीचा कायदेशीर पुरावा: जमीन आपली आहे हे सिद्ध करण्यासाठी खरेदीखत हा सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे.
- विवादांपासून संरक्षण: भविष्यात जमिनीबाबत कोणताही वाद निर्माण झाल्यास, खरेदीखत हा महत्त्वाचा पुरावा ठरतो.
- बँक कर्जासाठी आवश्यक: जमिनीवर किंवा मालमत्तेवर कर्ज घेताना खरेदीखत हा अनिवार्य दस्तऐवज असतो.
- पुढील व्यवहारांसाठी आधार: जमिनीची पुन्हा विक्री करायची असल्यास, मूळ खरेदीखत हा आवश्यक दस्तऐवज असतो.
- वारसा हक्कासाठी महत्त्वाचा: कायदेशीर वारसा हक्क सिद्ध करण्यासाठी खरेदीखत महत्त्वाचा ठरतो.
महाराष्ट्रात खरेदीखत ऑनलाइन कसे शोधावे?
आता महाराष्ट्र सरकारच्या नोंदणी व मुद्रांक विभागाने एक अत्यंत उपयुक्त ऑनलाइन सेवा सुरू केली आहे, ज्यामुळे 1985 पासूनचे खरेदीखत घरबसल्या ऑनलाइन पद्धतीने पाहता येऊ शकतात. ही प्रक्रिया अत्यंत सोपी आणि सुलभ आहे. आता आपण या प्रक्रियेचे टप्प्याटप्प्याने वर्णन करू:
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
टप्पा 1: महाराष्ट्र सरकारच्या नोंदणी व मुद्रांक विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या
सर्वप्रथम, गुगलवर “महाराष्ट्र नोंदणी व मुद्रांक विभाग” असे सर्च करा आणि अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या. याची अधिकृत वेबसाइट आहे igrmaharashtra.gov.in. वेबसाइट उघडल्यानंतर, आपल्याला होमपेजवर “ऑनलाइन सर्विसेस” नावाचा पर्याय दिसेल.
टप्पा 2: “दस्त शोधा” पर्याय निवडा
ऑनलाइन सर्विसेस मधून “दस्त शोधा” किंवा “सर्च दस्त” पर्याय निवडा. (कधीकधी हा पर्याय अंडर मेंटेनन्स असू शकतो, अशा स्थितीत थोडे दिवस थांबून पुन्हा प्रयत्न करावा.) त्यानंतर आपल्याला एक नवीन पेज दिसेल जिथे आपल्याला सर्च कसे करायचे याच्या सूचना दिलेल्या असतील.
टप्पा 3: मिळकत शोध किंवा दस्त शोध निवडा
या पेजवर आपल्याला दोन प्रमुख पर्याय दिसतील:
- मिळकत शोध: जर आपल्याला एखाद्या विशिष्ट जमिनीची माहिती हवी असेल तर.
- दस्त शोध: जर आपल्याला एखादा विशिष्ट खरेदीखत शोधायचा असेल तर.
आपण “मिळकत शोध” वर क्लिक करू.
टप्पा 4: प्रदेश निवडा
आता आपल्याला तीन प्रदेश दिसतील:
- मुंबई
- उर्वरित महाराष्ट्र
- ठाणे, पुणे, नाशिक (काही वेबसाइट्सवर वेगळ्या प्रदेशांचे विभाजन असू शकते)
आपली जमीन ज्या प्रदेशात आहे तो प्रदेश निवडा. उदाहरणार्थ, आपण “उर्वरित महाराष्ट्र” निवडू.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
टप्पा 5: वर्ष, जिल्हा, तहसील आणि कार्यालय निवडा
आता आपल्याला खालील माहिती भरणे आवश्यक आहे:
- वर्ष: ज्या वर्षी खरेदीखत झाले ते वर्ष निवडा. वेबसाइटवर 1985 पासूनची खरेदीखत उपलब्ध आहेत.
- जिल्हा: जिल्ह्याचे नाव निवडा.
- तहसील: तहसीलचे नाव निवडा.
- कार्यालय: नोंदणी कार्यालयाचे नाव निवडा.
टप्पा 6: मिळकत क्रमांक भरा
आता आपल्याला मिळकत क्रमांक भरणे आवश्यक आहे. इथे आपण खालीलपैकी कोणताही एक क्रमांक भरू शकता:
- सर्वे नंबर
- सीटीएस नंबर
- मिळकत नंबर
- गट नंबर
- प्लॉट नंबर
त्यानंतर कॅप्चा कोड भरा आणि “शोधा” किंवा “सर्च” बटनावर क्लिक करा.
Also Read:
राज्यात मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवारी पाऊस: पंजाबराव डख यांचा नवीन अंदाज Rain in the state
टप्पा 7: मिळकतीची माहिती पहा
सर्च केल्यानंतर, आपल्याला त्या मिळकतीसंबंधित सर्व नोंदणीकृत दस्तऐवजांची यादी दिसेल. त्यामध्ये खरेदीखत, गहाणखत, बक्षीसपत्र इत्यादी सर्व प्रकारचे दस्तऐवज असू शकतात. आपल्याला हवा असलेला दस्तऐवज शोधा आणि त्यावर क्लिक करा.
टप्पा 8: दस्तऐवजाचा तपशील पहा
दस्तऐवजावर क्लिक केल्यानंतर, आपल्याला त्या दस्तऐवजाचा तपशील दिसेल, ज्यामध्ये खालील माहिती समाविष्ट असू शकते:
- दस्तऐवजाचा प्रकार
- नोंदणी क्रमांक
- नोंदणी तारीख
- विक्रेता आणि खरेदीदाराची नावे
- मिळकतीचा तपशील
- व्यवहाराची रक्कम
टप्पा 9: दस्तऐवजाची प्रत मिळवा
काही दस्तऐवजांच्या प्रती ऑनलाइन उपलब्ध असू शकतात. त्यासाठी सामान्यतः शुल्क आकारले जाते. आपण “दस्तऐवजाची प्रत मिळवा” या पर्यायावर क्लिक करून आवश्यक शुल्क भरू शकता आणि दस्तऐवजाची प्रत डाउनलोड करू शकता.
नावानुसार सर्च करण्याची पद्धत
जर आपल्याला मिळकत क्रमांक माहीत नसेल तर, आपण विक्रेता किंवा खरेदीदाराच्या नावावरून देखील सर्च करू शकता. त्यासाठी:
- “मिळकत क्रमांक माहिती नसेल तर” या पर्यायावर क्लिक करा.
- त्यानंतर आपल्याला नाव टाकून सर्च करण्याचा पर्याय मिळेल.
- योग्य प्रकारे नाव टाका (उदा. पेटीट नावापासून सुरूवात करा) आणि सर्च बटनावर क्लिक करा.
- त्या नावाच्या व्यक्तीच्या सर्व दस्तऐवजांची यादी आपल्याला दिसेल.
काही महत्त्वाच्या टिपा
- अधिकृत वेबसाइट वापरा: फक्त महाराष्ट्र सरकारच्या अधिकृत वेबसाइटचा वापर करा. बनावट वेबसाइट्सपासून सावध रहा.
- व्यक्तिगत माहिती: आपली व्यक्तिगत माहिती विशेषतः बँकिंग तपशील कोणत्याही अनोळखी वेबसाइटवर शेअर करू नका.
- अद्ययावत माहिती: काही जुने दस्तऐवज अद्याप डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध नसू शकतात. अशा स्थितीत, आपल्याला संबंधित नोंदणी कार्यालयात प्रत्यक्ष भेट देणे आवश्यक असू शकते.
- तांत्रिक अडचणी: कधीकधी वेबसाइट अतिरिक्त वापरामुळे किंवा मेंटेनन्समुळे कार्य करू शकत नाही. अशा परिस्थितीत थोड्या वेळाने पुन्हा प्रयत्न करा.
- कायदेशीर तपासणी: जमीन खरेदी करण्यापूर्वी, त्या जमिनीचा संपूर्ण कायदेशीर इतिहास तपासणे आवश्यक आहे. यासाठी अनुभवी वकिलाची मदत घ्यावी.
जमिनीची खरेदी-विक्री हा महत्त्वाचा आर्थिक निर्णय आहे. या प्रक्रियेत खरेदीखत हा सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. महाराष्ट्र सरकारने ऑनलाइन पद्धतीने जुने खरेदीखत शोधण्याची सेवा सुरू केल्यामुळे नागरिकांना मोठा फायदा झाला आहे. आता घरबसल्या 1985 पासूनचे खरेदीखत शोधणे शक्य झाले आहे.
जमिनीची खरेदी करताना सर्व कायदेशीर बाबींची पूर्तता करणे, संबंधित दस्तऐवजांची तपासणी करणे आणि अनुभवी वकिलाचा सल्ला घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे भविष्यात कोणत्याही प्रकारच्या कायदेशीर अडचणी येण्याची शक्यता कमी होते आणि आपली गुंतवणूक सुरक्षित राहते.
ऑनलाइन पद्धतीने दस्तऐवज शोधण्याची सेवा नागरिकांना अधिक पारदर्शकता, सुलभता आणि वेळेची बचत करून देते. तरीही, तांत्रिक अडचणी येऊ शकतात म्हणून धैर्य ठेवून प्रयत्न करावा. आवश्यक असल्यास, नोंदणी कार्यालयातील कर्मचाऱ्यांची मदत घ्यावी.