Jhest nagrik pension ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक दिलासादायक बातमी समोर आली आहे. आता सरकारकडून ज्येष्ठ नागरिकांना सुमारे साडेसात हजार रुपये पेन्शन मिळण्याची शक्यता उद्भवली आहे. विशेषत: EPS-95 योजनेंतर्गत लाभार्थींसाठी ही बातमी आशादायी ठरू शकते. सध्या केवळ १,००० रुपये मिळणाऱ्या पेन्शनधारकांसाठी ही वाढ जीवनमानात मोठा बदल घडवू शकते. या वाढीव रकमेसाठी काही नियम व अटींची पूर्तता आवश्यक असेल, ज्याबद्दल आपण या लेखातून सविस्तर माहिती घेणार आहोत.
ज्येष्ठावस्थेतील आर्थिक आव्हाने
आयुष्याच्या उत्तरार्धात मनुष्य अनेक आव्हानांना सामोरे जातो. शारीरिक क्षमता घटते, आजारपण वाढते आणि औषधोपचारांचा खर्च वाढतो. अशा वेळी आर्थिक स्थैर्य अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. मात्र दुर्दैवाने, अनेक ज्येष्ठ नागरिकांना निवृत्तीनंतर पुरेसे उत्पन्न नसते. विशेषत: EPS-95 योजनेअंतर्गत केवळ १,००० रुपये मिळणारे पेन्शनधारक गंभीर आर्थिक संकटात सापडले आहेत.
सध्याच्या महागाईच्या काळात दैनंदिन गरजांची पूर्तता करणेही कठीण झाले आहे. औषधे, अन्न, कपडे, घरभाडे, वीज बिल, पाणी बिल अशा अनेक गोष्टींसाठी नियमित खर्च येतो. १,००० रुपयांत हे सर्व खर्च भागवणे अशक्य आहे. वृद्धावस्थेत अनेकदा गंभीर आजारही उद्भवतात, ज्यांच्या उपचारांसाठी मोठे खर्च येतात. अशा वेळी हे तुटपुंजे पेन्शन अपुरे पडते.
Also Read:
शेतीला पाइप लाइन करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार मोठे अनुदान get a big subsidy to pipelines
पेन्शन वाढीची गरज का?
EPS-95 योजनेतील पेन्शनधारकांना दरमहा केवळ १,००० रुपये मिळतात, जे अत्यंत कमी आहे. या रकमेत त्यांच्या मूलभूत गरजा देखील पूर्ण होत नाहीत. विशेषत:
- वाढती महागाई: गेल्या काही वर्षांत अन्नधान्य, औषधे, वीज, पाणी यांच्या किंमती वाढल्या आहेत, पण पेन्शन रक्कम स्थिर राहिली आहे.
- वैद्यकीय खर्च: वृद्धावस्थेत अनेक आजार होण्याची शक्यता वाढते. औषधे, डॉक्टरांच्या भेटी, चाचण्या यांचा खर्च प्रचंड असतो.
- सामाजिक सुरक्षा: ज्येष्ठ नागरिकांना सन्मानाने जगण्याचा अधिकार आहे. आर्थिक स्थैर्य हे सामाजिक सुरक्षेचे महत्त्वाचे अंग आहे.
- आर्थिक स्वावलंबन: अनेक पेन्शनधारक मुलांवर अवलंबून राहू इच्छित नाहीत. वाढीव पेन्शन त्यांना आर्थिक स्वातंत्र्य देऊ शकते.
७,५०० रुपये पेन्शनची मागणी
EPS-95 पेन्शनधारकांनी सातत्याने दरमहा किमान ७,५०० रुपये पेन्शनची मागणी केली आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की यामुळे त्यांना सन्मानाने जगता येईल आणि त्यांच्या मूलभूत गरजांची पूर्तता होईल. ७,५०० रुपये ही रक्कम सध्याच्या १,००० रुपयांपेक्षा सात पटीने अधिक आहे, परंतु तीही आजच्या महागाईत फार मोठी नाही.
पेन्शनधारकांच्या मुख्य मागण्या:
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
- किमान पेन्शन वाढवणे: १,००० रुपयांवरून किमान ७,५०० रुपयांपर्यंत पेन्शन वाढवावे.
- महागाई भत्ता: पेन्शनमध्ये नियमित महागाई भत्ता (DA) समाविष्ट करावा.
- वैद्यकीय सुविधा: पेन्शनधारकांना मोफत वैद्यकीय उपचार व औषधे मिळावीत.
- पेन्शन वाढीचे सुधारित धोरण: निवृत्तीनंतर पेन्शनमध्ये नियमित वाढ करण्याचे धोरण असावे.
पेन्शनमध्ये इतकी मोठी वाढ करणे सरकारसाठी मोठे आर्थिक आव्हान आहे. लाखो पेन्शनधारकांना दरमहा ७,५०० रुपये देण्यासाठी मोठा निधी लागेल. सरकारला आपल्या अर्थसंकल्पात या वाढीसाठी तरतूद करावी लागेल. मात्र, सामाजिक सुरक्षेच्या दृष्टीने ही गुंतवणूक महत्त्वाची आहे.
सरकारला काही ठोस पावले उचलावी लागतील:
- अर्थसंकल्पीय तरतूद: पेन्शन वाढीसाठी विशेष निधीची तरतूद करणे.
- टप्प्याटप्प्याने वाढ: एकदम ७,५०० रुपये पेन्शन देणे कठीण असल्यास, टप्प्याटप्प्याने वाढ करता येऊ शकते.
- सार्वजनिक-खासगी भागीदारी: पेन्शन योजनेत खासगी क्षेत्राची भागीदारी वाढवता येऊ शकते.
- कर संरचनेत बदल: ज्येष्ठ नागरिकांसाठी अतिरिक्त निधी जमा करण्यासाठी करांमध्ये बदल करता येतील.
पेन्शन योजनेसाठी पात्रता व कागदपत्रे
वाढीव पेन्शन मिळविण्यासाठी काही पात्रता निकष व कागदपत्रे आवश्यक असतील:
- पात्रता: EPS-95 योजनेअंतर्गत नोंदणीकृत लाभार्थी असणे आवश्यक आहे.
- आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- मूळ पेन्शन पुस्तक
- बँक खाते तपशील
- जीवित प्रमाणपत्र (वार्षिक)
- निवासी पुरावा
- अर्ज प्रक्रिया:
- संबंधित कार्यालयात अर्ज सादर करणे
- ऑनलाइन पोर्टलवर नोंदणी करणे
- आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करणे
भारतातील इतर पेन्शन योजना
EPS-95 व्यतिरिक्त भारत सरकारने ज्येष्ठ नागरिकांसाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत:
- प्रधानमंत्री वय वंदना योजना: ६० वर्षांवरील नागरिकांसाठी वार्षिक ८% व्याज मिळवून देणारी योजना.
- अटल पेन्शन योजना: स्वयंरोजगार करणाऱ्यांसाठी पेन्शन योजना, ज्यात ६० वर्षांनंतर १,००० ते ५,००० रुपये दरमहा मिळू शकतात.
- इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ पेन्शन योजना: गरीब ज्येष्ठ नागरिकांसाठी दरमहा ४०० ते ५०० रुपये पेन्शन.
- राज्य सरकारांच्या योजना: विविध राज्यांमध्ये ज्येष्ठ नागरिकांसाठी वेगवेगळ्या पेन्शन योजना आहेत.
ज्येष्ठ नागरिकांची काळजी घेणे ही फक्त सरकारचीच नव्हे तर समाजाचीही जबाबदारी आहे. ज्येष्ठ नागरिकांना सन्मानाने जगण्याचा अधिकार आहे. त्यांनी आपल्या तरुणपणात देशाच्या प्रगतीसाठी मोलाचे योगदान दिले आहे. त्यांच्या वृद्धापकाळात त्यांना आर्थिक सुरक्षितता देणे हे आपले कर्तव्य आहे.
EPS-95 पेन्शनधारकांची ७,५०० रुपये दरमहा पेन्शनची मागणी न्याय्य आहे. सध्याच्या महागाईत १,००० रुपये पेन्शन अत्यंत अपुरे आहे. सरकारने या मागणीचा गांभीर्याने विचार करून लवकरात लवकर पेन्शन वाढवावी, जेणेकरून ज्येष्ठ नागरिकांना सन्मानाने जगता येईल. ज्येष्ठ नागरिकांचा सन्मान हाच खऱ्या अर्थाने समाजाचा सन्मान आहे. त्यांना आर्थिक सुरक्षा देणे म्हणजेच एका सुंदर व सामाजिक न्याय असलेल्या समाजाची निर्मिती करणे होय.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
आज ज्येष्ठ असलेले उद्या आपणही होणार आहोत. त्यामुळे आजच्या ज्येष्ठांना सन्मानाने जगता यावे यासाठी आवाज उठवणे म्हणजे आपल्या भविष्यासाठीही पाऊल उचलणे आहे. सरकारने या आव्हानाचा गांभीर्याने विचार करावा आणि लवकरात लवकर ७,५०० रुपयांपर्यंत पेन्शन वाढवावे, अशी अपेक्षा आपण व्यक्त करू शकतो.