Construction workers महाराष्ट्र राज्य सरकारने बांधकाम कामगारांसाठी अनेक कल्याणकारी योजना आखल्या आहेत. या योजनांमधून कामगारांना आणि त्यांच्या कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य व शैक्षणिक मदत मिळते. 2025 मध्ये सुरू झालेल्या नवीन योजनांचा आढावा या लेखात घेण्यात आला आहे.
बांधकाम कामगारांसाठी नवीन योजना
बांधकाम क्षेत्रात काम करणाऱ्या मजुरांसाठी महाराष्ट्र सरकारने अनेक योजना राबवल्या आहेत. यामध्ये आता कामगारांना त्यांच्या व्यावसायिक साहित्य खरेदीसाठी 5,000 रुपयांचे अनुदान देण्यात येत आहे. हे अनुदान कामगारांना आवश्यक हत्यारे व उपकरणे विकत घेण्यासाठी मदत करेल. ज्यामधून त्यांना रोजगाराच्या संधी वाढविण्यास मदत होईल.
बांधकाम कामगारांना आर्थिक सहाय्य कशासाठी?
- व्यावसायिक साहित्य खरेदीसाठी – 5,000 रुपये
- आरोग्य विमा संरक्षण
- अपघात विमा
- निवृत्तीवेतन योजना
- कामगारांच्या मुलांसाठी शिष्यवृत्ती
शिष्यवृत्ती योजना – विद्यार्थ्यांसाठी आर्थिक पाठबळ
बांधकाम कामगारांच्या मुलांना उच्च शिक्षण घेण्यासाठी आर्थिक अडचणी येऊ नयेत यासाठी सरकारने विशेष शिष्यवृत्ती योजना सुरू केली आहे. प्रत्येक मुलाला शिक्षणाचा हक्क असून, आर्थिक परिस्थिती त्यांच्या शिक्षणात अडथळा बनू नये, यासाठी ही योजना महत्त्वपूर्ण ठरत आहे.
शैक्षणिक स्तरानुसार शिष्यवृत्ती रक्कम (प्रतिवर्ष)
- इयत्ता 1ली ते 7वी – 2,500 रुपये
- इयत्ता 8वी ते 10वी – 5,000 रुपये
- इयत्ता 11वी व 12वी – 10,000 रुपये
- पदवी शिक्षणासाठी – 20,000 रुपये
- अभियांत्रिकी व उच्च शिक्षणासाठी – 25,000 रुपये
- वैद्यकीय शिक्षणासाठी – 1,00,000 रुपये
- संगणक कोर्सेस (MS-CIT, टॅली इत्यादी) – कोर्स फी प्रमाणे
या शिष्यवृत्ती योजनेमुळे बांधकाम कामगारांच्या मुलांना आर्थिक चिंता न करता शिक्षण घेता येते. विशेषतः उच्च शिक्षणासाठी मिळणारी मदत त्यांना चांगल्या शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश घेण्यास प्रोत्साहित करते.
शिष्यवृत्ती योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता निकष
बांधकाम कामगार शिष्यवृत्ती योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही अटी व शर्ती आहेत:
- विद्यार्थ्याचे पालक नोंदणीकृत बांधकाम कामगार असणे आवश्यक आहे.
- विद्यार्थ्यांनी मागील परीक्षेत किमान 50% गुण मिळवलेले असावेत.
- नोंदणीकृत बांधकाम कामगाराची पत्नी शिक्षण घेत असल्यास, तिला आणि तिच्या दोन मुलांना या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
- विद्यार्थी महाराष्ट्रातील शाळा/महाविद्यालयात शिक्षण घेत असणे आवश्यक आहे.
- बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाचे ओळखपत्र असणे अनिवार्य आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
शिष्यवृत्ती योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- कामगार ओळखपत्र
- रेशन कार्ड (कुटुंबाचा पुरावा म्हणून)
- बँक पासबुक (आधारशी लिंक असलेली)
- रहिवासी प्रमाणपत्र
- शाळा/कॉलेज प्रवेश पावती
- बोनाफाईड प्रमाणपत्र
- मागील परीक्षेची गुणपत्रिका (मार्कशीट)
- चालू मोबाईल नंबर
- पासपोर्ट साईज फोटो
सर्व कागदपत्रे स्पष्ट आणि वैध असावीत, जेणेकरून अर्ज प्रक्रियेत विलंब होणार नाही.
अर्ज प्रक्रिया
ऑनलाईन अर्ज करण्याची पद्धत:
- महाराष्ट्र इमारत व बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या.
- ‘शिष्यवृत्ती योजना’ विभाग निवडा.
- ‘Apply’ वर क्लिक करून अर्ज फॉर्म भरा.
- आवश्यक माहिती व कागदपत्रे अपलोड करा.
- फॉर्म तपासून ‘Submit’ वर क्लिक करा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर अर्ज क्रमांक मिळेल, त्याची नोंद ठेवा.
ऑफलाईन अर्ज करण्याची पद्धत:
- जवळच्या बांधकाम कामगार कल्याण मंडळाच्या कार्यालयात जा.
- अर्ज फॉर्म घ्या किंवा ऑनलाईन डाउनलोड करून आणा.
- फॉर्म भरून आवश्यक कागदपत्रे जोडा.
- कार्यालयात अर्ज जमा करा आणि पोहोच पावती घ्या.
अर्जाची स्थिती तपासणे
अर्ज सादर केल्यानंतर अर्जाचा क्रमांक (अॅप्लिकेशन स्टेटस नंबर) मिळतो. या क्रमांकाद्वारे अर्जाची सद्यस्थिती तपासता येते. मंजूर झालेल्या शिष्यवृत्तीची रक्कम थेट डीबीटी (Direct Benefit Transfer) पद्धतीने विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
अतिरिक्त माहिती
बांधकाम कामगारांसाठी इतरही अनेक योजना उपलब्ध आहेत, जसे:
- प्रसूती लाभ योजना
- अंत्यसंस्कार सहाय्य योजना
- विवाह सहाय्य योजना
- घरकुल योजना
- अपंग सहाय्य योजना
अधिक माहितीसाठी उमेदवारांनी महाराष्ट्र इमारत व बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्यावी किंवा जवळच्या कार्यालयात संपर्क साधावा.
महाराष्ट्र सरकारची बांधकाम कामगार शिष्यवृत्ती योजना ही कामगारांच्या मुलांना शिक्षणासाठी मिळणारी महत्त्वपूर्ण आर्थिक मदत आहे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्र असलेल्या विद्यार्थ्यांनी वेळेत अर्ज करून आपल्या शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य मिळवावे. शिक्षणातून व्यक्तिमत्त्व विकास होतो आणि आयुष्यात प्रगतीचे मार्ग खुले होतात. बांधकाम कामगारांच्या मुलांना शिक्षणाच्या प्रवाहात आणून त्यांना रोजगारक्षम बनवण्यासाठी ही योजना महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे.
विशेष म्हणजे, बांधकाम कामगारांना त्यांच्या व्यावसायिक साहित्य खरेदीसाठी मिळणारे 5,000 रुपयांचे अनुदान हे त्यांच्या कौशल्य विकासासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. याद्वारे ते आधुनिक साहित्य व उपकरणे विकत घेऊन आपल्या कामाची गुणवत्ता वाढवू शकतात आणि अधिक रोजगार संधी मिळवू शकतात.
शासनाच्या या प्रयत्नांमुळे बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांच्या जीवनमानात सुधारणा होईल आणि त्यांचा सामाजिक-आर्थिक स्तर उंचावेल. योग्य माहिती व मार्गदर्शनाअभावी अनेक कामगार या योजनांचा लाभ घेऊ शकत नाहीत. त्यामुळे जास्तीत जास्त पात्र लाभार्थ्यांपर्यंत या योजनांची माहिती पोहोचवणे गरजेचे आहे.