Gas new rates now महाराष्ट्रासह देशभरातील नागरिकांसाठी अर्धवट आनंदाची बातमी समोर आली आहे. दर महिन्याच्या सुरुवातीला होणाऱ्या इंधन आणि गॅस सिलेंडरच्या किमतींमधील बदलानुसार एप्रिल महिन्यापासून व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या दरात लक्षणीय कपात करण्यात आली आहे. मात्र याच वेळी, घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किंमतीत कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही, ज्यामुळे सर्वसामान्य गृहिणींना अपेक्षित दिलासा मिळालेला नाही.
व्यावसायिक गॅस सिलेंडर: दरात ४१ ते ४५ रुपयांची कपात
पेट्रोलियम कंपन्यांनी १ एप्रिल २०२५ पासून व्यावसायिक वापरासाठी असलेल्या १९ किलो वजनाच्या एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या दरात ४१ ते ४५ रुपयांपर्यंत कपात केली आहे. ही दरकपात देशभरातील विविध शहरांमध्ये लागू करण्यात आली असून, त्यामुळे रेस्टॉरंट, हॉटेल, ढाबे आणि इतर लघुउद्योग चालवणाऱ्या व्यावसायिकांना थोडासा आर्थिक दिलासा मिळणार आहे.
इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन (IOC) ने केलेल्या अधिकृत घोषणेनुसार, दिल्लीत व्यावसायिक सिलेंडरच्या किमतीत ४१ रुपयांची कपात करण्यात आली आहे. विशेष म्हणजे, मार्च महिन्यात दिल्लीत १९ किलो वजनाच्या सिलेंडरची किंमत १८०३ रुपये होती, जी आता १७६२ रुपये इतकी झाली आहे.
विविध शहरांतील व्यावसायिक गॅस सिलेंडरचे नवीन दर
देशभरातील प्रमुख शहरांमध्ये व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या दरात वेगवेगळ्या प्रमाणात कपात करण्यात आली आहे:
- दिल्ली: ४१ रुपयांची कपात; नवीन दर १७६२ रुपये (मार्चमध्ये १८०३ रुपये)
- कोलकाता: ४४.५० रुपयांची कपात; नवीन दर १८६८.५० रुपये (३१ मार्चपर्यंत १९१३ रुपये)
- मुंबई: किंमतीत बदल झाला असून, काही भागांमध्ये १७१३.५० रुपयांना उपलब्ध (यापूर्वी १७५५.५० रुपये, सध्या काही भागांत १८६८.५० रुपये)
- पटना: नवीन दर २०३१ रुपये
घरगुती गॅस सिलेंडर: दरात कोणताही बदल नाही
व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या दरात कपात केली गेली असली तरी, महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे घरगुती वापरासाठी असलेल्या गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. यामुळे सर्वसामान्य गृहिणी आणि घरगुती वापरकर्त्यांना महागाईच्या काळात अपेक्षित असा दिलासा मिळालेला नाही. विशेष म्हणजे, १ ऑगस्ट २०२४ पासून घरगुती सिलेंडरच्या दरात एकही कपात करण्यात आलेली नाही, ज्यामुळे अनेक कुटुंबांमध्ये दैनंदिन खर्चाचा भार कायम आहे.
सध्या देशातील विविध शहरांमध्ये घरगुती एलपीजी सिलेंडरचे दर असे आहेत:
- पटना: ९०१ रुपये
- मुंबई: ८०२.५० रुपये
गॅस दर बदलांचे कारण आणि प्रभाव
गेल्या सहा वर्षांमध्ये व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या दरात अनेकवेळा चढ-उतार पाहायला मिळाले आहेत. या दरबदलांमागे अनेक कारणे आहेत:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारातील उतार-चढाव: कच्च्या तेलाच्या किमतींमध्ये होणारे बदल थेट एलपीजी गॅसच्या दरावर परिणाम करतात.
- सरकारी धोरणे: केंद्र आणि राज्य सरकारचे निर्णय आणि धोरणे दरनिर्धारणावर प्रभाव टाकतात.
- उत्पादन खर्च: गॅस उत्पादन, वाहतूक आणि वितरण यांच्याशी संबंधित खर्चातील बदल.
- मागणी आणि पुरवठा: बाजारातील मागणी आणि पुरवठ्यातील असमतोल दरांवर परिणाम करतो.
व्यावसायिकांना होणारा फायदा
व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या दरात झालेल्या कपातीमुळे अनेक छोट्या-मोठ्या व्यावसायिकांना फायदा होणार आहे. विशेषतः, गॅसवर आधारित अन्न पदार्थ तयार करणारे रेस्टॉरंट, हॉटेल, ढाबे, चहा-नाश्ता स्टॉल, मिठाई दुकाने यांना या कपातीमुळे थोडासा आर्थिक दिलासा मिळणार आहे. अनेक लोक याच गॅसवर तयार होणाऱ्या पदार्थांद्वारे आपला व्यवसाय चालवत असल्याने, त्यांच्या उत्पादन खर्चात थोडीशी कपात होऊ शकते.
उदाहरणार्थ, दिल्लीत एका व्यावसायिक सिलेंडरमध्ये ४१ रुपयांची कपात झाल्याने, महिन्याला १० सिलेंडर वापरणाऱ्या व्यावसायिकाला ४१० रुपयांची बचत होणार आहे. हे प्रमाण जरी कमी वाटत असले, तरी दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनासाठी महत्त्वाचे ठरू शकते.
ग्राहकांच्या प्रतिक्रिया
दरकपातीच्या या निर्णयाबद्दल विविध वर्गांतून वेगवेगळ्या प्रतिक्रिया समोर येत आहेत. व्यावसायिक क्षेत्रातील लोकांनी या कपातीचे स्वागत केले असले तरी, घरगुती ग्राहकांमध्ये मात्र निराशा पसरली आहे. अनेक गृहिणींचे म्हणणे आहे की, महागाईच्या या काळात घरगुती सिलेंडरच्या दरात सुद्धा कपात झाली असती तर त्यांच्या दैनंदिन खर्चावर अनुकूल परिणाम झाला असता.
एका स्थानिक रेस्टॉरंट मालकाने सांगितले, “सिलेंडरच्या दरात झालेली ही कपात स्वागतार्ह आहे. मात्र, इतर कच्च्या मालाच्या किमती वाढल्या असल्याने, याचा फारसा परिणाम होणार नाही. तरीही, काहीही बचत झाली तरी ती चांगलीच.”
भविष्यातील दरबदलांची शक्यता
पेट्रोलियम क्षेत्रातील तज्ज्ञांच्या मते, आंतरराष्ट्रीय बाजारातील कच्च्या तेलाच्या किमतींनुसार पुढील काही महिन्यांत गॅस सिलेंडरच्या दरात पुन्हा बदल होण्याची शक्यता आहे. आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीला केलेली ही दरकपात आशादायक असली तरी, या क्षेत्रात होणारे बदल अनिश्चित असतात.
काही तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, जागतिक पातळीवरील राजकीय आणि आर्थिक घडामोडींचा परिणाम तेल आणि गॅसच्या किमतींवर होऊ शकतो. त्यामुळे पुढील काही महिन्यांत गॅस सिलेंडरच्या दरात वाढ किंवा कपात होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
सरकारी योजना आणि सवलती
सरकारने महागाईच्या काळात नागरिकांना दिलासा देण्यासाठी विविध योजना राबवल्या आहेत. उज्ज्वला योजनेअंतर्गत गरीब कुटुंबांना गॅस सिलेंडर देण्यात येत आहेत. याशिवाय, काही विशिष्ट नागरिकांना गॅस सिलेंडर सवलतीच्या दरात मिळण्याची संधी उपलब्ध आहे.
सरकारने जाहीर केलेल्या माहितीनुसार, आरोग्याशी संबंधित काही अटींची पूर्तता करणाऱ्या लाभार्थ्यांना सवलतीच्या योजनांचा फायदा मिळत आहे. मात्र, बहुतांश सामान्य नागरिकांना या योजनांचा लाभ घेताना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे.
महागाईच्या वाढत्या प्रभावामुळे, अनेक कुटुंबे ऊर्जा बचतीचे मार्ग शोधत आहेत. गॅस सिलेंडरच्या वाढत्या किमतींमुळे, काही कुटुंब पर्यायी ऊर्जा स्त्रोतांकडे वळत आहेत. सोलर कुकर, इलेक्ट्रिक प्रेशर कुकर अशा उपकरणांचा वापर वाढत आहे.
एका स्थानिक गृहिणीने सांगितले, “गॅस सिलेंडरच्या किंमती सतत वाढत आहेत. मी आता शक्य तितके पदार्थ माइक्रोवेव्ह आणि इलेक्ट्रिक प्रेशर कुकरमध्ये बनवते. यामुळे गॅस सिलेंडर जास्त दिवस टिकतो आणि महिन्याचा खर्च थोडा कमी होतो.”
एप्रिल २०२५ पासून लागू झालेली व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या दरातील कपात व्यावसायिकांसाठी सकारात्मक बातमी असली तरी, घरगुती गॅस वापरकर्त्यांसाठी मात्र कोणताही दिलासा मिळालेला नाही. महागाईच्या या काळात, सर्व प्रकारच्या गॅस सिलेंडरच्या दरात कपात अपेक्षित होती. आगामी काळात सरकार आणि पेट्रोलियम कंपन्यांकडून घरगुती गॅस सिलेंडरच्या दरात कपात होईल अशी अपेक्षा नागरिकांमध्ये आहे.
राज्यातील जनतेसाठी येणाऱ्या काळात अधिक सवलती आणि योजनांची अपेक्षा आहे. विशेषतः, जे नागरिक वैद्यकीय कारणांसाठी गॅसवर अवलंबून आहेत, त्यांना विशेष सवलती मिळाव्यात अशी मागणी होत आहे. सरकारने आर्थिक वर्षाच्या सुरुवातीला केलेली ही दरकपात योग्य दिशेने टाकलेले पाऊल असले तरी, सर्वसामान्य नागरिकांना अधिक व्यापक सवलतींची गरज आहे, जेणेकरून त्यांना महागाईच्या झळांपासून दिलासा मिळू शकेल.