unseasonal rains in state नेवासा तालुक्यात सध्या हवामानाचा अनपेक्षित बदल शेतकऱ्यांसाठी मोठी चिंता बनला आहे. गेल्या काही दिवसांत वातावरणात झपाट्याने बदल होत असल्याचे पाहायला मिळत आहे. हवामान खात्याने अवकाळी पावसाचा इशारा दिला असून, पुढील आठवडाभर हे संकट कायम राहण्याची शक्यता वर्तवली आहे. परिणामी, तालुक्यातील शेतकऱ्यांमध्ये भीतीचे वातावरण पसरले आहे.
गेल्या काही वर्षांपासून हवामान बदलाचे दुष्परिणाम शेतकऱ्यांना भोगावे लागत आहेत. विशेषतः गहू आणि कांदा या प्रमुख पिकांवर या अवकाळी पावसाचा मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. मागील आठवड्यात जिल्ह्यातील काही भागांमध्ये आणि कोकणपट्टीत अवकाळी पावसाने हजेरी लावली होती. आता तेच संकट नेवासा परिसरात येऊन ठेपले आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांची झोप उडाली आहे.
गहू काढणीवर अवकाळीचे सावट
सध्या नेवासा तालुक्यात गहू काढणीचा हंगाम सुरू आहे. शेतकऱ्यांनी वर्षभर केलेल्या कष्टाचे फळ हातात येण्याच्या वेळी अवकाळी पावसाचे सावट निर्माण झाले आहे. हवामानातील अचानक बदलामुळे शेतकरी घाबरले आहेत आणि जलद गतीने गहू काढणीसाठी धडपडत आहेत. अनेक शेतकरी मिळेल त्या भावात हार्वेस्टर लावून गहू काढण्याची घाई करत आहेत.
Also Read:
शेतीला पाइप लाइन करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार मोठे अनुदान get a big subsidy to pipelines
“गेल्या दोन दिवसांपासून आम्ही रात्रंदिवस गहू काढण्याचे काम करत आहोत. वातावरण ढगाळ असल्याने गहू पूर्णपणे वाळण्याआधीच काढावा लागत आहे,” असे स्थानिक शेतकरी महादेव पवार यांनी सांगितले. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, “अवकाळी पाऊस आला तर गव्हाला कोंब फुटण्याची भीती आहे, ज्यामुळे त्याची गुणवत्ता आणि बाजारभाव दोन्ही घसरतील.”
कांदा उत्पादकांची मोठी चिंता
गहू पिकासोबतच कांदा उत्पादकांनाही अवकाळी पावसाचे मोठे संकट भेडसावत आहे. नेवासा तालुका हा कांदा उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. बऱ्याच शेतकऱ्यांनी कांदा काढणीला सुरुवात केली आहे, परंतु अवकाळी पावसामुळे त्याचे प्रचंड नुकसान होण्याचा धोका वाढला आहे.
“पाऊस पडला तर कांदा सडण्याची भीती आहे. एकदा कांदा पावसात भिजला की त्याची साठवणूक क्षमता कमी होते आणि बाजारातही त्याचा भाव मिळत नाही,” असे कांदा उत्पादक रमेश गायकवाड यांनी सांगितले. ते पुढे म्हणाले, “आमचे वर्षभराचे कष्ट आणि गुंतवलेले पैसे वाया जाण्याची शक्यता आहे.”
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
हवामानातील अनपेक्षित बदल
गेल्या काही दिवसांत नेवासा तालुक्यातील हवामानात मोठा बदल झाला आहे. ढगाळ आकाश, वादळी वारे आणि वाढलेली आर्द्रता यामुळे शेतकऱ्यांची धाकधूक वाढली आहे. विशेषतः सकाळी आणि संध्याकाळच्या वेळी वातावरणात अचानक बदल होत आहेत.
हवामान तज्ज्ञ डॉ. प्रमोद वाघ यांनी सांगितले की, “सध्या अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरात वातावरणीय घडामोडी सुरू आहेत, ज्यामुळे या भागात अवकाळी पावसाची शक्यता निर्माण झाली आहे. विशेषतः महाराष्ट्रातील काही भागांमध्ये पुढील आठवडाभर परिस्थिती अशीच राहण्याची शक्यता आहे.”
हार्वेस्टरच्या भाडेदरात वाढ
अवकाळी पावसाच्या धोक्यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये गहू काढणीसाठी हार्वेस्टरची मागणी वाढली आहे. परिणामी, हार्वेस्टरच्या भाडेदरातही वाढ झाली आहे. सामान्य परिस्थितीत प्रति एकर 1,500 ते 1,800 रुपये इतका दर असतो, परंतु सध्या तो 2,200 ते 2,500 रुपयांपर्यंत पोहोचला आहे.
“हार्वेस्टर चालकांनी भाव वाढवले आहेत, पण आम्हाला पर्यायही नाही. गहू शेतात सोडून ठेवणे त्याहून धोकादायक आहे,” असे शेतकरी विलास शिंदे यांनी सांगितले. अशा परिस्थितीत, शेतकऱ्यांना आधीच नुकसानाची भीती आहे, त्यात हार्वेस्टरच्या वाढत्या खर्चाने त्यांची आर्थिक गळचेपी होत आहे.
शासनाकडून मदतीची अपेक्षा
अवकाळी पावसामुळे होणाऱ्या संभाव्य नुकसानीसंदर्भात शेतकऱ्यांनी शासनाकडून तातडीने मदतीची अपेक्षा व्यक्त केली आहे. “जर खरोखरच मोठे नुकसान झाले तर सरकारने त्वरित पंचनामे करून भरपाई द्यावी,” अशी मागणी स्थानिक शेतकरी संघटनेचे प्रमुख अनिल पाटील यांनी केली आहे.
त्यांच्या म्हणण्यानुसार, मागील वर्षीही अवकाळी पावसामुळे अनेक शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले होते, परंतु अनेकांना अद्यापही भरपाई मिळालेली नाही. त्यामुळे यावेळी तरी प्रशासनाने जलद कार्यवाही करावी, अशी अपेक्षा आहे.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
शेतकऱ्यांनी घेतलेली खबरदारी
अवकाळी पावसाच्या संभाव्य धोक्यापासून वाचण्यासाठी शेतकऱ्यांनी विविध उपाययोजना केल्या आहेत. विशेषतः काढलेला गहू सुरक्षित ठिकाणी साठवण्याची व्यवस्था केली जात आहे. काही शेतकऱ्यांनी पिकांना नैसर्गिक आपत्तीचा विमा उतरवला आहे, तर काहींनी शेतात तात्पुरती त्रिपाल उभारणी केली आहे.
“जे गहू काढले आहे, ते सुरक्षित ठिकाणी ठेवले आहे. अजून काही भाग शेतात आहे, त्यासाठी त्रिपालची व्यवस्था केली आहे. हवामानाचा अंदाज पाहून पुढील निर्णय घेणार आहोत,” असे शेतकरी राजेंद्र मोरे यांनी सांगितले. अनेक शेतकरी दिवसरात्र शेतात राहून पिकांची निगराणी करत आहेत.
हवामान बदलाचे दीर्घकालीन परिणाम
सततच्या हवामान बदलामुळे शेतकऱ्यांना पिकांची पद्धत बदलण्याची वेळ आली आहे. काही वर्षांपूर्वी ज्या पिकांना अनुकूल हवामान असायचे, त्या पिकांवर आता संकट येत आहे. विशेषतः अवकाळी पाऊस, गारपीट, अतिवृष्टी यांचे प्रमाण वाढले आहे.
Also Read:
राज्यात मंगळवार, बुधवार आणि गुरुवारी पाऊस: पंजाबराव डख यांचा नवीन अंदाज Rain in the state
“हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी शेतकऱ्यांनी नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करणे, हवामान अनुकूल पिकांची निवड करणे आणि शाश्वत शेती पद्धतींचा अवलंब करणे आवश्यक आहे,” असे कृषी विभागाचे अधिकारी प्रकाश जाधव यांनी सांगितले.
नेवासा तालुक्यातील शेतकऱ्यांसाठी सध्याची परिस्थिती अत्यंत नाजूक आहे. एकीकडे हवामान बदलाचे संकट, दुसरीकडे आर्थिक दबाव अशा दुहेरी कोंडीत बळिराजा सापडला आहे. हवामान खात्याचा अंदाज खरा ठरला, तर गहू आणि कांदा या दोन्ही पिकांचे प्रचंड नुकसान होऊन शेतकऱ्यांना मोठा फटका बसणार आहे.
अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना सरकारकडून त्वरित मदत मिळणे अत्यावश्यक आहे. तसेच दीर्घकालीन उपाययोजनाही करणे गरजेचे आहे. उत्पादन वाढवण्यासोबतच निसर्गाच्या लहरीपणापासून पिकांचे संरक्षण करण्याचे मार्गही शोधले जावेत, अशी अपेक्षा आहे.
अवकाळी पावसाचे संकट ही फक्त नेवासा तालुक्यापुरती मर्यादित समस्या नाही, तर संपूर्ण राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी चिंतेचा विषय बनला आहे. आता निसर्ग काय वळण घेतो, याकडे सगळ्यांचे लक्ष लागले आहे. शेतकऱ्यांना मात्र वर्षभराच्या कष्टानंतर हातातोंडाशी आलेला घास हिरावला जाण्याची भीती सतावत आहे.