weather in Maharashtra महाराष्ट्रात एप्रिल २०२५ च्या सुरुवातीला अवकाळी पावसाचा थैमान सुरू झाला आहे. एप्रिल महिन्यात, जेव्हा उन्हाळा आपल्या पूर्ण तापमानावर असतो, अशा वेळी पावसाचे आगमन हे हवामान बदलाचे एक गंभीर लक्षण मानले जात आहे.
१ एप्रिल २०२५ पासून राज्यात अनेक भागांमध्ये मेघगर्जना, विजांचा कडकडाट आणि गारपीटीसह पावसाचा कहर सुरू झाला आहे. हवामान विभागाच्या नवीनतम अहवालानुसार, राज्यात उद्या, २ एप्रिलपासून पावसाचा जोर आणखी वाढण्याची शक्यता आहे.
वातावरणीय परिस्थिती
हवामान विभागाच्या १ एप्रिल रोजीच्या सकाळी ९:३० वाजताच्या निरीक्षणानुसार, महाराष्ट्रात विशेषतः विदर्भ, मराठवाडा आणि दक्षिण मध्य महाराष्ट्रातून केरळपर्यंत एक कमी दाबाचा पट्टा पसरलेला आहे. या कमी दाबाच्या प्रभावामुळे राज्यात ढगाळ वातावरण निर्माण झाले आहे. याशिवाय, पश्चिमी आवर्ताच्या ट्रफची स्थिती हळूहळू जवळ येत असल्याने, यामुळे राज्यातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये पाऊस आणि गारपीटीची शक्यता वाढली आहे.
Also Read:
शेतीला पाइप लाइन करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार मोठे अनुदान get a big subsidy to pipelines
प्रभावित क्षेत्रे
विदर्भ आणि मराठवाडा
विदर्भ आणि मराठवाड्यात पावसाचा प्रभाव सर्वाधिक दिसून येत आहे. १ एप्रिल रोजी सकाळीच अमरावती, वर्धा आणि नागपूरच्या काही भागांत हलक्या पावसाच्या सरी कोसळल्या. विदर्भात मेघगर्जना, विजांचा कडकडाट यांसह पाऊस पडत आहे. विशेषतः अहिल्यानगर, नांदेड, छत्रपती संभाजीनगर, जालना, बीड, परभणी, वाशिम, बुलढाणा, अकोला, अमरावती, वर्धा, नागपूर, चंद्रपूर आणि यवतमाळ या जिल्ह्यांमध्ये मेघगर्जनेसह पाऊस आणि काही ठिकाणी गारपीटीची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
पश्चिम महाराष्ट्र आणि कोकण
कोकणातही ठाणे, पालघरच्या काही गावांमध्ये हलका पाऊस झाला. सातारा घाटात आणि महाबळेश्वरच्या आसपासही पावसाचे थेंब पडत असल्याचे दिसून आले. पश्चिम महाराष्ट्रात कोल्हापूर, बेळगाव, गोवा, सांगली, सातारा आणि दक्षिण भागात हलका पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. कोकणात नाशिक, धुळे, जळगाव, नंदुरबार, पालघर, मुंबई, ठाणे, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्गमध्ये ढगाळ वातावरण राहील आणि काही ठिकाणी हलकी सरी पडू शकते.
शेतीवरील परिणाम
सध्या राज्यात गहू, कांदा, द्राक्षे यांची काढणी सुरू असल्याने, अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होण्याची भीती आहे. शेतकऱ्यांनी सांगितल्यानुसार, रात्रीच्या वेळीही काही ठिकाणी हलका पाऊस पडला आहे. एप्रिल महिन्यात अशा प्रकारचा पाऊस पडणे हे नेहमीच्या हवामानापेक्षा वेगळे असून, याचे कारण वातावरणातील बदल असू शकते.
Also Read:
मागेल त्या शेतकऱ्यांना मिळणार सौर कृषी पंपासाठी 8 लाख 50 हजार रुपये solar agricultural pumps
कृषी विभागाचे सहायक संचालक सुनील पाटील यांनी सांगितले की, “अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान होऊ शकते. पिकांची काढणी करताना शेतकऱ्यांनी जास्त सावधगिरी बाळगावी आणि नुकसान टाळण्यासाठी योग्य ते उपाय करावेत.” काही ठिकाणी गारपीट झाल्यास फळबागांचेही नुकसान होऊ शकते, त्यामुळे बागायतदारांनीही आवश्यक ती तयारी ठेवावी.
हवामान बदलाचे संकेत
हवामान तज्ज्ञ डॉ. प्रकाश मेश्राम यांच्या मते, “हा अवकाळी पाऊस म्हणजे हवामान बदलाचे एक स्पष्ट लक्षण आहे. एप्रिलमध्ये अशा प्रकारचा पाऊस पडणे हे चिंताजनक आहे.” पर्यावरण तज्ज्ञांच्या मते, हवामान बदलामुळे अशा अनियमित घटना भविष्यात आणखी वाढणार आहेत. त्यामुळे या समस्येवर दीर्घकालीन उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.
प्रशासनाची तयारी आणि सूचना
स्थानिक प्रशासनाने नागरिकांना सतर्क राहण्याचा सल्ला दिला आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील लोकांना विजांपासून बचावासाठी सुरक्षित जागी थांबण्याचे आवाहन केले आहे. मच्छिमारांना समुद्रात न जाण्याचा इशाराही देण्यात आला आहे.
हवामान विभागाने नागरिकांना आपल्या सूचनांचे पालन करण्याचे आवाहन केले आहे. उद्या, २ एप्रिलपासून पावसाचा जोर वाढणार असल्याचा अंदाज असल्याने, दक्षिण आणि मध्य महाराष्ट्रात गडगडाटी पाऊस, वीज कोसळणे आणि वादळी वारे येण्याची शक्यता आहे.
नागरिकांसाठी सूचना
- विजांच्या कडकडाटादरम्यान घराबाहेर न जाणे
- उंच झाडांखाली आश्रय न घेणे
- विद्युत उपकरणे सुरक्षित ठेवणे
- गारपीटीच्या वेळी सुरक्षित ठिकाणी आश्रय घेणे
- शेतकऱ्यांनी काढणी केलेल्या पिकांचे सुरक्षित साठवण करणे
- मच्छिमारांनी समुद्रात न जाणे
शेतकऱ्यांसाठी विशेष सूचना
१. पिकांची काढणी शक्य तितक्या लवकर पूर्ण करावी २. काढणी केलेले पीक सुरक्षित ठिकाणी साठवावे ३. फळबागांसाठी संरक्षक जाळी वापरावी ४. पावसापासून बचावासाठी तात्पुरते शेड उभारावे ५. पिकांच्या नुकसानीचा अहवाल तत्काळ संबंधित विभागाकडे नोंदवावा
हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी, सरकार आणि स्थानिक प्रशासनाने काही दीर्घकालीन उपाययोजना करणे आवश्यक आहे:
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा २८५२ कोटी पिक विमा मंजूर crop insurance approved
१. हवामान बदलांबाबत नागरिकांमध्ये जागरूकता निर्माण करणे २. शेतकऱ्यांना हवामान-अनुकूल पीक पद्धतींबद्दल प्रशिक्षण देणे ३. अवकाळी पावसाच्या शक्यतेचा आगाऊ अंदाज देण्यासाठी अद्ययावत तंत्रज्ञानाचा वापर ४. नैसर्गिक आपत्तींच्या व्यवस्थापनासाठी तत्पर यंत्रणा उभारणे ५. गारपीट प्रतिबंधक तंत्रज्ञानाचा विकास आणि प्रसार
महाराष्ट्रातील अवकाळी पावसाचे संकट हे हवामान बदलाचे एक गंभीर लक्षण आहे. एप्रिल महिन्यात पावसाचे आगमन शेतकरी आणि नागरिकांसाठी चिंतेचे कारण बनले आहे. या परिस्थितीशी सामना करण्यासाठी नागरिकांनी हवामान विभागाच्या सूचनांचे पालन करणे आणि प्रशासनाने योग्य ती तयारी ठेवणे आवश्यक आहे. हवामान बदलाच्या आव्हानांवर मात करण्यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजना करणे हे काळाची गरज आहे.
आपल्या दैनंदिन जीवनात काही बदल करून आणि पर्यावरणाची काळजी घेऊन आपण हवामान बदलाच्या परिणामांना कमी करण्यास मदत करू शकतो. नुकसान टाळण्यासाठी सावधगिरी बाळगणे आणि हवामान बदलांबद्दल जागरूक राहणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. सरकार, प्रशासन आणि नागरिकांच्या सामूहिक प्रयत्नांतूनच या संकटावर मात करता येईल.
